Piyasada birçok kahve kitabı var. Bunların tamamına yakını bir Batılı gözüyle hazırlanmış eserler. Türk kahvesi bölümü gerçi bunlarda da mutlaka yer alıyor ama diğer kahveler arasında bir çeşit olarak. Bugüne kadar Türk kahvesi hakkında bir bilimsel toplantı düzenlendiğini de hatırlamıyorum. İşte geçtiğimiz günlerde piyasaya çıkan Türk Kahvesi Kitabı, sözünü ettiğim eksiklikleri gidermiş. Türkiye'nin dört bir yanından ve yurtdışından 26 kadar akademisyen, araştırmacı ve koleksiyonerin özgün makaleleri, ilk kez 598 sayfalık dev bir eserde toplanmış. Marmara Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü profesörlerinden Emine Gürsoy Naskali editörlüğünde hazırlanan kitabın sponsorluğunu da Türk Kahvesi Kültürü Araştırmaları Derneği üstlenmiş. Kahvenin kısa tarihçesiyle başlayan eserin ana başlıkları, Şiirde Kahve, Kahve Sözleri, Kahvehane, Kahve Fincanı, Kahve Kutusu, Kahveciler, Kahve Falı, Kahvenin Müziği, Kahve Coğrafyası. Bu başlıklar altında sıralanan yazılar arasında Çocukluğumuzdan Yadigar Bir Tembih: Kahve İçme Arap Olursun, Kahvehaneden Kıraathaneye Geçiş, Türk Sinemasında Kahve ve Kahvehaneler, Türk Kahvesi Geleneği ve Kahve Fincanları, 19. Yüzyıl Osmanlı Kültüründe Kahve ve İkram Töreni, J. S. Bach'ın Kahve Kantatı'nda Osmanlı İzleri gibi birbirinden ilginç yazılar yer alıyor.
18. yüzyılda bir Polonyalı araştırmacının yazdığı en eski
kahve kitabı, Türkçeye çevrildi. Yazar, kahveyi Tanrıların içeceği
olarak tanımlıyor ve pehlivanların dövüşten sonra güç kazanmak için
içtiğini anlatıyor
Kahvenin geçmişi efsanelere dayanır ve ağızdan ağza
geçen bu efsaneler, zamanla gerçekmiş gibi algılanır. Öyle ki, bir
efsaneyi çürüten bir belge ortaya çıktığında bile efsane yok olmaz,
varlığını sürdürür. Örneğin kitaplarda, Avrupa'da ilk kahvehanenin 2.
Viyana Kuşatması'nın ardından, 1683'te, geri çekilen Türk birliklerinin
bıraktıkları kahve çuvallarını bulan Franz Kolschitzky adlı bir
Avusturya casusu tarafından Viyana'daki St. Stephan Katedrali'nin hemen
yanında açıldığını okursunuz. Oysa bu şehir efsanesinin Gottfried Uhlich
adlı bir kişinin çok sonra, 1783'te yazdığı bir makalede ilk kez ortaya
atıldığı bugün biliniyor. Gerçi Viyana'daki ilk kahvehanenin hangisi
olduğu hakkında hâlâ bilgi yok, ama ilk kahvelerden birinin, 1685'te
Johannes Theodat adlı bir Ermeni tarafından açıldığı kesin kanıtlanmış
durumda. Ama Kolschitzky efsanesi hâlâ sürüyor. Yeme içme kültürümüzün
tarihi hakkındaki bilgisine büyük saygı duyduğum Turgut Kut, kahve
hakkında bilinen en eski kitabın Osmanlı İmparatorluğu ve İran'ı iyi
tanıyan Thadeusz Krusinski adlı bir Polonyalı tarafından Türk
Kahvesinin Usulünce Tüketilmesinin Tarifi başlığıyla 1769'da
yayımlandığını söylemişti. Kitabın peşine düştüm ve Polonya'daki bir
kütüphanede orijinal nüshasına ulaştım. Türk Kahvesi Kültürü
Araştırmaları Derneği bu eserin fotokopisini temin etti, İstanbul'daki
Polonya diplomatik temsilcileri aracılığıyla bu eski metni Türkçeye
aktaracak bir çevirmen buldu ve Türk kahvesi hakkındaki literatürümüz
bir yeni belge daha kazandı. Eserle ilgili tarihsel araştırmaları
uzmanlarına bırakıyor, sadece içinden ilginç bulduğum bölümleri
aktarmakla yetiniyorum: "İşbu eser, yazarının, tadı itibariyle
'ambrosia' yani 'tanrılar içeceği' diye adlandırmaktan hoşlandığı Türk
kahvesi hakkındadır," diye başlayan önsözün ardından yazar sadede
geliyor:
"Türkler aç karnına kahve içmez.
Bunda o kadar kararlılar ki bir atasözleri bile vardır:
'Kahve içmeden önce atıştıracak bir şeyin yoksa kaftanından bir düğme kopar da onu ye.
' Bundan dolayı olacak ki Türkçe sözlükte kahvaltıya 'kahve altı' denir."
Yazar bunun, kahvenin sindirimi hızlandırmasından, midede sindirilecek bir şey bulamadığı takdirde, hayati organları sindirip, iktidarı zayıflatmasından kaynaklandığı görüşünde. Surname-i Vehbi'den aldığı "Ehl-i irfan arasında bir ziyafet büsbütün / iki fincan kahve ile bir lüle keskin tütün..." beytini, yazar "Misafir ağırlarken şu adet uygundur: Ver bir fincan kahveyle bir lüle tütün," diye yorumluyor ve aç karnına içilmemesi için kahvenin yanında reçel ikram edildiğini, Türklerin çocuklarına yetişkin oluncaya kadar, hatta daha da uzun süre kahve içmelerini yasakladıklarını da belirtiyor.
KAHVEHANE KÜLTÜRÜ ÜZERİNE,
MERAKLISINA DAHA DERİN OKUMA KAYNAKLARI:
(derleyen: Sabri Kaliç)
Açıkgöz, Namık, “Kahvenin Edebi Serüveni”, Osmanlı Ansiklopedisi: Kültür Sanat, c. IX, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1999.
Açıkgöz, Namık, Kahvehane Etrafında Teşekkül Eden Edebi Kamuoyu, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1994.
Açıkgöz, Namık, Kahvename: Klasik Türk Edebiyatında Kahve, İstanbul: Akçağ Yayınları, 1999.
Açıkgöz, Namık, “Şeyhülislam Bostan-zade’ye Verilen Manzum Bir Kahve Dilekçesi ve
Cevabı”, Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler), Elazığ, 1990, c. IV, sy. 2, s. 1–18.
Adıvar, Abdülhak Adnan, “Kahve ve Okuma”, Bilgi Cumhuriyeti Haberleri, İstanbul: Tasvir Neşriyatı, 1945, s. 198–201.
Ahmet Rasim, Şehir Mektupları 1-2. cilt, 3· bs., Haz.: Nuri Akbayar, Arba Araştırma Basım Yayın Ticaret, İstanbul 1992, s. 83.
Akozan, Sıtkı, Küllükname, İstanbul: Burhaneddin Basımevi, 1936.
Alangu, Tahir, Çalgılı Kahvelerdeki Külhanbey Edebiyatı ve Numuneleri, İstanbul, 1943.
Alçın, Sami, “XIX. Yüzyıl Osmanlı Kahvehanelerinin Eğitim Açısından Fonksiyonu”, YüksekLisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2002.
Alsan, Nebil Fazıl (Haz.), Şair Edip ve Tarihci Kalemiyle İstanbul, Büyük İstanbul Derneği, İstanbul 1973. s. 197.
Altınay, Ahmet Refik, “Kahve ve Tütün”, İkdam, 5 Ocak 1924.
Altınay, Ahmet Refik, “Eski İstanbul Kahvehaneleri”, Akşam, 24 Şubat 1936.
Alyanak, Şermin, “Alafranga Kahve Makineleri ve Cezveleri”, Tanede Saklı Keyif, Selahattin Özpalabıyıklar (ed.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001, s. 64-75.
And, Metin, A History of Theater and Popular Entertainment in Turkey, Ankara: Forum
Yayınları, 1963.
And, Metin, “Eski İstanbul’da Meddah Kahvehaneleri”, Folklor, Temmuz 1969, sy. 3, s. 7
And, Metin, Geleneksel Türk Tiyatrosu, İstanbul: İnkılâp Yayınları, 1985.
Arendok, C. V., “Kahwa”, EI2, c. IV, s. 449-455
Aslanyürek, Şükrü, "16.-19. yüzyıllarda İstanbul Kenti Türk Toplumu ve Boş Zaman", İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü basılmamış doktora tezi, İstanbul 1981.
Ayverdi, Samiha, İstanbul Geceleri, İnkılâp. İstanbul 1952, s. 70.
Aytaç, Ömer, “Kimlik, Kamusal Alan ve Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kahvehaneler”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 2005, sy. 24, s. 15-40.
Ayvazoğlu, Beşir, “Tarık Buğra Küllük’te”, Türk Edebiyatı, 1994, sy. 20 (246), s. 9-11.
Bahçekapılı, Nalan, “‘Kahvehane’ – Aylaklık Mekânı, Kamusal Mekân, Heterotopya”, Varlık, Temmuz 2005, s. 19-25.
Batur, Enis, “Kahverengi Tanede Saklanan Keyif”, Tanede Saklı Keyif, s. 6-9.
Bayrı, M. Halit, “Semai Kahveleri”, TFA, Haziran 1950, c. I, sy. 11, s. 163-165.
Baytop, Turhan, “Kahve Ağacı ve Kahve Çekirdeği”, Tanede Saklı Keyif, s. 44-46.
Beeley, Brian W., “The Turkish Village Coffeehouse as a Social Institution”, Geographical Review, Ekim 1970, c. LX, sy. 4, s. 475-493.
Bingöl, İlyaz, “Kahvehane ve Eğlence”, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 70-75.
Bingöl, İlyaz, “İstanbul’da Bir Cinsellik Mekânı: Kahvehane”, Varlık, Mart 2004, sy. 1158.
Birinci, Ali, “Kesriyeli M. Sıtkı ve Küllüknamesi”, Müteferrika, Yaz 2001, sy. 19, s. 35-49.
Birsel, Salah, Kahveler Kitabı, İstanbul: Koza Yayınları, 1975.
Bozyiğit, A. Esat, "Eski İstanbul'da Semai Kahvelerinde (Çalgılı Kahvelerde) Söylenen Ayaklı Maniler", Türk Falklor Araştırmaları, 1986/ı, s. 73-122.
Buğra, Tarık, “Küllük”, Yarın Diye Birşey Yoktur, İstanbul: Yenilik Basımevi, 1952, s. 6-9.
Büyükşekerci, Hilmi, “Beyazıt Kahvehaneleri, Pera Meyhaneleri”, Adam Sanat, 1986, s. 27- 31.
Cahit, Neriman, Eski Lefkoşe Kahveleri ve Kahve Kültürü, Girne: Şadi Kültür ve Sanat Yayınları, 2001.
Cohen, Amnon, “Osmanlı Kudüs’üne Kahvehanelerin Girişi: Edebe Aykırı Bir Yeniliğin
Muteber Hale Gelişi”, çev. Nurettin Elhüseyni, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 58-64.
Cowan, Brian, “The Social Life of Coffee: Commercial Culture and Metropolitan Society in Early Modern England, 1600-1720”, Doktora Tezi, Princeton University, 2000., “Kahvehaneler”, İller ve Belediyeler Dergisi, 1955, sy. 10/116.
Çağlayan, Savaş, “Enformasyon Toplumu: İnternet Kafelerin ve Kahvehanelerin Karşılaştırmalı Araştırması”, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
Çetinkanat, Z. Esra, “Türk Kahve Kültürü ve Kahve Takımları”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, 1997.
Çobanoğlu, Prof. Dr. Özkul, BirlikteYaşama Kültürümüzün Kaynaklarından Âşık Edebiyatı Geleneğinin Eminönü Merkezli Âşık Edebiyatı, Eminönü Belediyesi, İstanbul 2006.
Çubukoğlu, Zühtü Dağlıoğlu, H. Turhan, “Kahve Hakkında”, Halk Bilgisi Haberleri, 1940, s. 141.
Dawud, Ali, “Coffee”, Encyclopedia Iranica, c. V, California: Costa Mesa, 1992, s. 893–896.
Dawud, Ali, “Coffeehouse”, Encyclopedia Iranica, c. VI, California: Costa Mesa, 1993,
s. 1-4.
Deleon, Jak, Eski İstanbul'un (Yaşayan) Tadı, Haz.: İstanbul Kütüphanesi, Çelik Gülersoy Vakfı İstanbul Kütüphanesi, İstanbul 1989. s .. 89-93.
Ebuziyya Tevfik, “Kahvehaneler”, Mecmua-i Ebüziyya, 1914, sy. 129, s. 15–21; sy. 130, s. 44–49; sy. 131, s. 65–70.
Eken, Ahmet, “Resimli Kahveler Kitabı”, Virgül, Temmuz 2000, sy. 32, s. 66–67.
Elgin, Ahmet Güner, Marmara Kitabeleri: Bir Semt Kıraathanesinin Mahremiyetinde Geçen
Uzun Gecelerin ve Günlerin Hikâyesi, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2003.
Emiroğlu, Kudret, “Trabzon’da XIX. Yüzyıldan XX. Yüzyıla Kahvehane ve Kitabevi Bağlamında Toplumsal Tabakalanma, Kültür ve Siyaset”, Kebikeç, 2000, sy. 10, s. 187–222.
Evren, Burçak, Eski İstanbul’da Kahvehaneler, İstanbul: Milliyet Yayınları, 1996.
Faroqhi, Suraiya, “Coffee and Spices: Official Ottoman Reactions to Egyptian Trade in the
Later Sixteenth Century”, Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes, 1986, sy. 76, s. 87-93.
Genç, Mehmet, “Contrôle et taxation du commerce du café dans l’Empire ottoman fin
XVIIe – premiére moitié du XVIIIe siécle”, Michel Tuncscherer (ed.), le commerce du café: avant l’ére des plantations coloniales espaces, réseaux, sociétés (XVe - XIXe siécle), Cahier des annales islamologiques 20 – 2001, s. 161-179.
Georgeon, François, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminde İstanbul Kahvehaneleri”,
Gerçek, Selim Nüzhet, İstanbul'dan Ben de Geçtim, Haz.: Ali Birinci-İsmail Kara, Kitabevi, İstanbul 1997, 68-72, 206-222.
Gökşen, Enver Naci, “Kahvehaneler Nasıl Kuruldu ve Ne Oldu?”, Yeni Adam, 1943, sy. 12/460, s. 8-9.
Gregoire, Helene-Desmet ve Geoergeon, François (haz.), Doğuda Kahve ve Kahvehaneler, çev. Meltem Atik ve Esra Özdoğan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999.
Gregoire, Helene-Desmet, “Kahvenin Dili”, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 76–81.
Güral, Sema, “Türk Kültüründe Kahvenin Yeri”, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999.
Hattox, Ralph S., Coffee and Coffeehouses: The Origins of a Social Beverage in the Medieval Near East, Seattle: University of Washington Press, 1985 [Türkçesi: Kahve ve Kahvehaneler: Bir Toplumsal İçeceğin Yakındoğu’daki Kökenleri, çev. Nurettin Elhüseyni, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996].
Heise, Ulla, Kahve ve Kahvehaneler, çev. Mustafa Tüzel, İstanbul: Dost Yayınları, 1996.
Işın, Ekrem, “Kahvehaneler”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. IV, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 1994, s. 386–392.
Işın, Ekrem, “Semai Kahvelerinde İnsan ve Kültür”, Sanat Dünyamız, 1990, sy. 40, s. 26–29.
Işın, Ekrem, “İstanbul’un Tanrısız Tapınakları: Kahvehaneleri”, Çağdaş Şehir, 1988, sy. 14, s. 82–85.
Işın, Ekrem, İstanbul’da Gündelik Hayat: İnsan, Kültür ve Mekân İlişkileri Üzerine Toplumsal Tarih Denemeleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,1999.
Işın, Ekrem, “More Than A Beverage: A Social History of Coffee and Coffeehouses”, Selahattin Özpalabıyıklar (haz.), Tanede Saklı Keyif, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001, s. 10-43.
İşli, Emin Nedret, “Küllük Kahvesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. V, s. 169.
İşli, Emin Nedret, “Beyazıt Meydanı II: Küllük Kahvesi”, Arkitekt, 1994, sy. 416, s. 68–73.
İşli, Emin Nedret, “Küllük Güldestesi”, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 90–93.
Kafadar, Cemal, “A History of Coffee”, The XIIIth Congress of the International Economic History Association (IEHA), Buenos Aires, Arjantin, 22-26 Temmuz 2002, www.eh.net/XIIICongress/cd/papers/64Kafadar16.pdf
Kabacalı, Ayfer, “İlk Kıraathane ve Basın Tarihimize İlişkin Bir Not”, Tarih ve Toplum, 1984, c. I, s. 3.
Kaygılı, Osman Cemal, İstanbul’da Semai Kahveleri ve Meydan Şairleri, İstanbul: Burhaneddin Basımevi, 1937.
Kırlı, Cengiz, “Kahvehaneler ve Hafiyeler: XIX. Yüzyıl Ortalarında Osmanlı’da Sosyal Kontrol”, Toplum ve Bilim, Kış 1999-2000, sy. 83, s. 58-77.
Kırlı, Cengiz, “The Struggle Over Space: Coffeehouses of Ottoman Istanbul, 1780-1845”, Doktora Tezi, Binghamton: The State University of New York, 2000.
Kırlı, Cengiz, “A Profile of the Labor Force in Early Nineteenth-Century Istanbul”, International Labor and Working Class History, Kış 2001, sy. 60, s. 125-140.
Kırlı, Cengiz, “İstanbul: Bir Büyük Kahvehane”, İstanbul Dergisi, Ekim 2003, sy. 47, s. 75- 78.
Kırlı, Cengiz, “Coffeehouses: Public Opinion in the Nineteenth Century Ottoman Empire”, Armando Salvatore ve Dale F. Eickelman (haz.), Public Islam and the Common Good, Brill Academic Publishers, Mayıs 2004.
Kocabaşoğlu, Uygur, “İlk Kıraathane’nin Açılışı”, Tarih ve Toplum, 1984, c. I, s. 65-67.
Koçu, Reşat Ekrem, “Eyüp’te Piyer Loti Kahvehanesi”, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, Ocak 1969, sy. 21/300, s. 11.
Koçu, Reşat Ekrem, “Kahve Yasağı”, a.mlf, Osmanlı Tarihinde Yasaklar, İstanbul: Saka Matbaası, 1950, s. 11–16.
Koçu, Reşad Ekrem, İstanbul Ansiklopedisi, cilt: II, Koçu Yayınları, İstanbul 1971, S. 5807.
Koçu, Reşad Ekrem, İstanbul Ansiklopedisi, cilt: VII, Reşad Ekrem Koçu ve Mehmet Ali Akbay İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kolektif Şirketi, İstanbul 1965, s. 3683-3687.
Korhan, Gümüş, “Çamlıca’da Bir XVIII. Yüzyıl Kahvehanesi”, Çağdaş Eleştiri, 1983, sy. 2/3, s. 28-29.
Koz, M. Sabri, “İhsan Kıraathanesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. IV, s. 142.
Koz, M. Sabri, “İkbal Kıraathanesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. IV, s. 144.
Koz, M. Sabri, “Meserret Kıraathanesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. V, s. 405.
Koz, M. Sabri, “Sarafim Kıraathanesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. VI, s. 459.
Kömeçoğlu, Uğur, “Geçmişte Bir ‘Heterotopya’: Kahvehane”, Firdevs Gümüşoğlu (haz.), XXI. Yüzyıl Karşısında Kent ve İnsan, İstanbul: Bağlam Yayınları, 2001, s. 93-105.
Kömeçoğlu, Uğur, “Islamicizing the Coffeehouse as a New Spatial Practice”, Kulturwissenschaftliches Institut, Jahrbuch, Essen: KWI Publications, 2001, s. 148-181.
Kömeçoğlu, Uğur, “Historical and Sociological Approach to Public Space: The Case of Islamic Coffeehouses in Turkey”, Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, 2001.
Kömeçoğlu, Uğur, The Publicness and Sociabilities of the Ottoman Coffeehouse”, Javnost-
The Public, Haziran 2005, c. XII, sy. 2, s. 5–22.
Köprülü, Prof. Dr. M[ehmed] Fuad, Türk Saz Şiiirieri III: Antoloji XIX· XX. Asır·
lar, Kanaat, İstanbul 1940, s. 452-453.
Matthee, Rudi, “Exotic Substance: The Introduction and Global Spread of Tobacco, Coffee
and Cocoa, Tea and Distilled Liquor, Sixteenth to Eighteenth Centuries”, Roy Porter ve Mikulas Teich (eds.), Drugs and Narcotics in History, Cambridge: Cambridge University Press, 1995.
Mehmed Tevfik, İstanbul'da Bir Sene (Haz.: Nuri Akbayarı, İletişim, İstanbul 1987, s. 36.
Numan, İbrahim, “Eski İstanbul Kahvehanelerinin İçtimai Hayattaki Yeri ve Mimarisi Hakkında Bazı Mülahazalar”, Kubbealtı Akademi Mecmuası, 1981, c. X, sy. 2, s. 57-74.
Okay, M. Orhan, “Yavrunun Çayhanesi’nde”, Bir Başka İstanbul, 2002, s. 211-215. “Osmanlı Toplumunda Kahvehaneler”, Beymen Status, 1989, sy. 17, s. 70-76.
Olson, Robert, “Jews, Janissaries, Esnaf and the Revolt of 1740 in Istanbul”, Journal of the
Economic and Social History of the Orient, 1978, c. XXII, s. 185-207.
Olson, Robert, “The Esnaf and the Patrona Halil Rebellion of 1730: A Realignment in Ottoman Politics”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 1976, c. XX, s. 329-344.
Oral, Timur, “A Contemporary Turkish Coffeehouse Design Based on Historic Traditions”,
Yüksek Lisans Tezi, Virginia Polytechnic Institute ve State University, 1997.
Ors, I., “Coffeehouses, Cosmopolitanism and Pluralizing Modernities in Istanbul”, Journal of Mediterranean Studies, c. XII, sy. 1, s. 119–145.
Osman, Rıfat, “Memleketimiz Tarihinde Mükeyyifata Bir Bakış: Kahvehaneler”, İstanbul Belediye Mecmuası, 1931, sy. 78/6, s. 235-244.
Özdemir, Nutku, Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri, Ankara: İş Bankası Yayınları, 1976.
Özpalabıyıklar, Selahattin (ed.), Coffee, Pleasures Hidden in A Bean / Kahve, Tanede Saklı
Keyif, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.
Öztürk, Göksel-Gürcan, “İstanbul’da Nargile Mekânları”, Emine Gürsoy Naskali (der.),
Tütün Kitabı, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2003, s. 567-571.
Öztürk, Serdar, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında ‘Asri Kahvehaneler’”, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 84–89.
Petropoulous, Elias, Yunanistan’da Türk Kahvesi, çev. Herkül Milas, İstanbul: İletişim Yayınları, 1995.
Pakalın, Mehmet Zeki, “Kahvecibaşı”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. II,
İstanbul: M.E.B. Devlet Kitapları, 1971. Quataert, Donald, “Janissaries, Artisans and the Question of Ottoman Decline, 1730–1826”, Donald Quataert (ed.), Workers, Peasants and Economic Change in the Ottoman Empire, 1730–1914, İstanbul: The Isis Press, 1993, s. 197-203.
Pusane, Dr. Ali, "Eski İstanbul Kahvehaneleri", İlgi, 9 (ı.oı, 5· 1975, s. 31-34.
Rado, Şevket, “Sanatkârlar ve Kahvehaneler”, Hayat Tarihi Mecmuası, 1977, sy. 1, s. 13–15.
Rado, Şevket (Peçevi'den sadeleştiren), "İstanbul'da Kahve ve Tütün İptilası Nasıl Başladı?", HayatTarih Mecmuası, 7 (5), 6. 1971, s. 9-10.
Sakaoğlu, Necdet, “Divriği’de Asırlık Bir Yeniçeri Kahvehanesi: Hacı Milli’nin Kahvesi”, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 66–69.
Sait Faik, “Kıraathaneler”, Yedigün, 14 Ağustos 1948, s. 20–24.
Salzmann, Ariel, “The Age of Tulips: Confluence and Conflict in Early Modern Consumer
Culture (1550-1730)”, Donald Quataert (ed.), Consumption Studies and the History of the Ottoman Empire: An Introduction, Albany: SUNY Press, 2000.
Saraçgil, Ayşe, “Kahve’nin İstanbul’a Girişi: XVI. ve XVII. Yüzyıllar”, Helene-Desmet Gregoire ve François Georgeon (haz.), Doğuda Kahve ve Kahvehaneler.
Selönü, Beliğ, Tekaütler Kahvesi, İstanbul: Varol Matbaası, 1958.
Sertoğlu, Mithat, İstanbul Sohbetleri, Bedir, İstanbul 1992., s. ıı7.
Tansuğ, Sabiha, “Eski İstanbul’da Kahve İkram Töreni”, İstanbul Armağanı III: Gündelik
Hayatın Renkleri, İstanbul, 1997, s. 161-167.
Tokman, Aslı, “Negotiating Tradition, Modernity and Identity in Consumer Space: A
Study of a Shopping Mall and Revived Coffeehouse”, Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
Toros, Taha, Kahvenin Öyküsü, İstanbul: İletişim Yayınları, 1988.
Tuncscherer, Michel (ed.), Le commerce du café: avant l’ére des plantations coloniales espaces, réseaux, sociétés (XVe - XIXe siécle), Cahier des annales islamologiques 2000– 2001.
Ünal, Ertan, "İstanbul'da İlk Kahveler", Hayat Tarih Mecmuası, 2 (5), 6. 1966, s. 2.2.•2.7.
Ünlü, Selçuk, “Viyana Edebiyatçı Kahvehâneleri ve Kahvehane Edebiyatçıları”, Türkiyat
Araştırmaları Dergisi, Konya, 1999, sy. 6, s. 19-34.
Ünüvar, Kerem, “Osmanlı’da Bir Kamusal Mekân: Kahvehaneler”, Doğu Batı, Kasım-Aralık- Ocak 1998-1999, sy. 5, s. 186-197.
Ünver, Süheyl, “Türkiye’de Kahvenin 400. Yıldönümü”, Tarih Dünyası, 1950, sy. 10,
s. 419–423.
Ünver, Süheyl, Ressam Ali Rıza Bey’e Göre Yarım Asır Önce Kahvehanelerimiz ve Eşyası,
Ankara: Ankara Sanat Yayınları, 1967.
Ünver, Süheyl, “Türkiye’de Kahve ve Kahvehaneler”, Türk Etnografa Dergisi, 1963, c. V, s. 39-84.
Ünver, Süheyl, “Yayın Hayatımızda Önemli Bir Yeri Olan Sarafim Kıraathanesi”, Belleten, 1979, c. XLIII, sy. 170, s. 481-489.
Yaman, Talat Mümtaz, “Türkiye’de Kahve ve Kahvehaneler”, Karacadağ Halkevi Dergisi,
Eylül 1942, sy. 53, s. 667–672; Ekim 1942, sy. 54–55, s. 691–696; Aralık 1942, sy. 56-57, s. 707-712; Şubat-Mart 1943, sy. 58-59, s. 727-728; Nisan-Mayıs 1943, sy. 60-61, s. 739-744.
Yaşar, Ahmet, “The Coffeehouses in Early Modern Istanbul: Public Space, Sociability and
Surveillance”, Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.
Yaşar, Ahmet, “XVIII. Yüzyılın Sonunda Eyüp Kahvehaneleri”, VIII. Eyüp Sultan Sempozyumu, İstanbul: Eyüp Belediyesi Yayınları, Aralık 2004, s. 262–265.
Yazıcı, Mustafa, “Tarihe Malolmuş Türk Kahvehanelerin (Kıraathaneler) Kültür Hayatımızdaki Yeri ve Bugünü”, Karınca, Şubat 1991, sy. 57, s. 31–33.
Yener, Cemil, “Kahve ve Kahvehaneler”, Hayat Tarihi Mecmuası, 1970, sy. 12, s. 85-87.
Yücer, R. R., “Sicillere Göre Eski Bursa: Bozahane, Meyhane ve Kahvehane Yasakları”,
Uludağ Bursa Halkevi Dergisi, Temmuz 1940, s. 38–43.
Bunda o kadar kararlılar ki bir atasözleri bile vardır:
'Kahve içmeden önce atıştıracak bir şeyin yoksa kaftanından bir düğme kopar da onu ye.
' Bundan dolayı olacak ki Türkçe sözlükte kahvaltıya 'kahve altı' denir."
Yazar bunun, kahvenin sindirimi hızlandırmasından, midede sindirilecek bir şey bulamadığı takdirde, hayati organları sindirip, iktidarı zayıflatmasından kaynaklandığı görüşünde. Surname-i Vehbi'den aldığı "Ehl-i irfan arasında bir ziyafet büsbütün / iki fincan kahve ile bir lüle keskin tütün..." beytini, yazar "Misafir ağırlarken şu adet uygundur: Ver bir fincan kahveyle bir lüle tütün," diye yorumluyor ve aç karnına içilmemesi için kahvenin yanında reçel ikram edildiğini, Türklerin çocuklarına yetişkin oluncaya kadar, hatta daha da uzun süre kahve içmelerini yasakladıklarını da belirtiyor.
KAHVEHANE KÜLTÜRÜ ÜZERİNE,
MERAKLISINA DAHA DERİN OKUMA KAYNAKLARI:
(derleyen: Sabri Kaliç)
Açıkgöz, Namık, “Kahvenin Edebi Serüveni”, Osmanlı Ansiklopedisi: Kültür Sanat, c. IX, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1999.
Açıkgöz, Namık, Kahvehane Etrafında Teşekkül Eden Edebi Kamuoyu, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1994.
Açıkgöz, Namık, Kahvename: Klasik Türk Edebiyatında Kahve, İstanbul: Akçağ Yayınları, 1999.
Açıkgöz, Namık, “Şeyhülislam Bostan-zade’ye Verilen Manzum Bir Kahve Dilekçesi ve
Cevabı”, Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler), Elazığ, 1990, c. IV, sy. 2, s. 1–18.
Adıvar, Abdülhak Adnan, “Kahve ve Okuma”, Bilgi Cumhuriyeti Haberleri, İstanbul: Tasvir Neşriyatı, 1945, s. 198–201.
Ahmet Rasim, Şehir Mektupları 1-2. cilt, 3· bs., Haz.: Nuri Akbayar, Arba Araştırma Basım Yayın Ticaret, İstanbul 1992, s. 83.
Akozan, Sıtkı, Küllükname, İstanbul: Burhaneddin Basımevi, 1936.
Alangu, Tahir, Çalgılı Kahvelerdeki Külhanbey Edebiyatı ve Numuneleri, İstanbul, 1943.
Alçın, Sami, “XIX. Yüzyıl Osmanlı Kahvehanelerinin Eğitim Açısından Fonksiyonu”, YüksekLisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2002.
Alsan, Nebil Fazıl (Haz.), Şair Edip ve Tarihci Kalemiyle İstanbul, Büyük İstanbul Derneği, İstanbul 1973. s. 197.
Altınay, Ahmet Refik, “Kahve ve Tütün”, İkdam, 5 Ocak 1924.
Altınay, Ahmet Refik, “Eski İstanbul Kahvehaneleri”, Akşam, 24 Şubat 1936.
Alyanak, Şermin, “Alafranga Kahve Makineleri ve Cezveleri”, Tanede Saklı Keyif, Selahattin Özpalabıyıklar (ed.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001, s. 64-75.
And, Metin, A History of Theater and Popular Entertainment in Turkey, Ankara: Forum
Yayınları, 1963.
And, Metin, “Eski İstanbul’da Meddah Kahvehaneleri”, Folklor, Temmuz 1969, sy. 3, s. 7
And, Metin, Geleneksel Türk Tiyatrosu, İstanbul: İnkılâp Yayınları, 1985.
Arendok, C. V., “Kahwa”, EI2, c. IV, s. 449-455
Aslanyürek, Şükrü, "16.-19. yüzyıllarda İstanbul Kenti Türk Toplumu ve Boş Zaman", İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü basılmamış doktora tezi, İstanbul 1981.
Ayverdi, Samiha, İstanbul Geceleri, İnkılâp. İstanbul 1952, s. 70.
Aytaç, Ömer, “Kimlik, Kamusal Alan ve Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kahvehaneler”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 2005, sy. 24, s. 15-40.
Ayvazoğlu, Beşir, “Tarık Buğra Küllük’te”, Türk Edebiyatı, 1994, sy. 20 (246), s. 9-11.
Bahçekapılı, Nalan, “‘Kahvehane’ – Aylaklık Mekânı, Kamusal Mekân, Heterotopya”, Varlık, Temmuz 2005, s. 19-25.
Batur, Enis, “Kahverengi Tanede Saklanan Keyif”, Tanede Saklı Keyif, s. 6-9.
Bayrı, M. Halit, “Semai Kahveleri”, TFA, Haziran 1950, c. I, sy. 11, s. 163-165.
Baytop, Turhan, “Kahve Ağacı ve Kahve Çekirdeği”, Tanede Saklı Keyif, s. 44-46.
Beeley, Brian W., “The Turkish Village Coffeehouse as a Social Institution”, Geographical Review, Ekim 1970, c. LX, sy. 4, s. 475-493.
Bingöl, İlyaz, “Kahvehane ve Eğlence”, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 70-75.
Bingöl, İlyaz, “İstanbul’da Bir Cinsellik Mekânı: Kahvehane”, Varlık, Mart 2004, sy. 1158.
Birinci, Ali, “Kesriyeli M. Sıtkı ve Küllüknamesi”, Müteferrika, Yaz 2001, sy. 19, s. 35-49.
Birsel, Salah, Kahveler Kitabı, İstanbul: Koza Yayınları, 1975.
Bozyiğit, A. Esat, "Eski İstanbul'da Semai Kahvelerinde (Çalgılı Kahvelerde) Söylenen Ayaklı Maniler", Türk Falklor Araştırmaları, 1986/ı, s. 73-122.
Buğra, Tarık, “Küllük”, Yarın Diye Birşey Yoktur, İstanbul: Yenilik Basımevi, 1952, s. 6-9.
Büyükşekerci, Hilmi, “Beyazıt Kahvehaneleri, Pera Meyhaneleri”, Adam Sanat, 1986, s. 27- 31.
Cahit, Neriman, Eski Lefkoşe Kahveleri ve Kahve Kültürü, Girne: Şadi Kültür ve Sanat Yayınları, 2001.
Cohen, Amnon, “Osmanlı Kudüs’üne Kahvehanelerin Girişi: Edebe Aykırı Bir Yeniliğin
Muteber Hale Gelişi”, çev. Nurettin Elhüseyni, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 58-64.
Cowan, Brian, “The Social Life of Coffee: Commercial Culture and Metropolitan Society in Early Modern England, 1600-1720”, Doktora Tezi, Princeton University, 2000., “Kahvehaneler”, İller ve Belediyeler Dergisi, 1955, sy. 10/116.
Çağlayan, Savaş, “Enformasyon Toplumu: İnternet Kafelerin ve Kahvehanelerin Karşılaştırmalı Araştırması”, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
Çetinkanat, Z. Esra, “Türk Kahve Kültürü ve Kahve Takımları”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, 1997.
Çobanoğlu, Prof. Dr. Özkul, BirlikteYaşama Kültürümüzün Kaynaklarından Âşık Edebiyatı Geleneğinin Eminönü Merkezli Âşık Edebiyatı, Eminönü Belediyesi, İstanbul 2006.
Çubukoğlu, Zühtü Dağlıoğlu, H. Turhan, “Kahve Hakkında”, Halk Bilgisi Haberleri, 1940, s. 141.
Dawud, Ali, “Coffee”, Encyclopedia Iranica, c. V, California: Costa Mesa, 1992, s. 893–896.
Dawud, Ali, “Coffeehouse”, Encyclopedia Iranica, c. VI, California: Costa Mesa, 1993,
s. 1-4.
Deleon, Jak, Eski İstanbul'un (Yaşayan) Tadı, Haz.: İstanbul Kütüphanesi, Çelik Gülersoy Vakfı İstanbul Kütüphanesi, İstanbul 1989. s .. 89-93.
Ebuziyya Tevfik, “Kahvehaneler”, Mecmua-i Ebüziyya, 1914, sy. 129, s. 15–21; sy. 130, s. 44–49; sy. 131, s. 65–70.
Eken, Ahmet, “Resimli Kahveler Kitabı”, Virgül, Temmuz 2000, sy. 32, s. 66–67.
Elgin, Ahmet Güner, Marmara Kitabeleri: Bir Semt Kıraathanesinin Mahremiyetinde Geçen
Uzun Gecelerin ve Günlerin Hikâyesi, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2003.
Emiroğlu, Kudret, “Trabzon’da XIX. Yüzyıldan XX. Yüzyıla Kahvehane ve Kitabevi Bağlamında Toplumsal Tabakalanma, Kültür ve Siyaset”, Kebikeç, 2000, sy. 10, s. 187–222.
Evren, Burçak, Eski İstanbul’da Kahvehaneler, İstanbul: Milliyet Yayınları, 1996.
Faroqhi, Suraiya, “Coffee and Spices: Official Ottoman Reactions to Egyptian Trade in the
Later Sixteenth Century”, Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes, 1986, sy. 76, s. 87-93.
Genç, Mehmet, “Contrôle et taxation du commerce du café dans l’Empire ottoman fin
XVIIe – premiére moitié du XVIIIe siécle”, Michel Tuncscherer (ed.), le commerce du café: avant l’ére des plantations coloniales espaces, réseaux, sociétés (XVe - XIXe siécle), Cahier des annales islamologiques 20 – 2001, s. 161-179.
Georgeon, François, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminde İstanbul Kahvehaneleri”,
Gerçek, Selim Nüzhet, İstanbul'dan Ben de Geçtim, Haz.: Ali Birinci-İsmail Kara, Kitabevi, İstanbul 1997, 68-72, 206-222.
Gökşen, Enver Naci, “Kahvehaneler Nasıl Kuruldu ve Ne Oldu?”, Yeni Adam, 1943, sy. 12/460, s. 8-9.
Gregoire, Helene-Desmet ve Geoergeon, François (haz.), Doğuda Kahve ve Kahvehaneler, çev. Meltem Atik ve Esra Özdoğan, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999.
Gregoire, Helene-Desmet, “Kahvenin Dili”, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 76–81.
Güral, Sema, “Türk Kültüründe Kahvenin Yeri”, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999.
Hattox, Ralph S., Coffee and Coffeehouses: The Origins of a Social Beverage in the Medieval Near East, Seattle: University of Washington Press, 1985 [Türkçesi: Kahve ve Kahvehaneler: Bir Toplumsal İçeceğin Yakındoğu’daki Kökenleri, çev. Nurettin Elhüseyni, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996].
Heise, Ulla, Kahve ve Kahvehaneler, çev. Mustafa Tüzel, İstanbul: Dost Yayınları, 1996.
Işın, Ekrem, “Kahvehaneler”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. IV, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 1994, s. 386–392.
Işın, Ekrem, “Semai Kahvelerinde İnsan ve Kültür”, Sanat Dünyamız, 1990, sy. 40, s. 26–29.
Işın, Ekrem, “İstanbul’un Tanrısız Tapınakları: Kahvehaneleri”, Çağdaş Şehir, 1988, sy. 14, s. 82–85.
Işın, Ekrem, İstanbul’da Gündelik Hayat: İnsan, Kültür ve Mekân İlişkileri Üzerine Toplumsal Tarih Denemeleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,1999.
Işın, Ekrem, “More Than A Beverage: A Social History of Coffee and Coffeehouses”, Selahattin Özpalabıyıklar (haz.), Tanede Saklı Keyif, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001, s. 10-43.
İşli, Emin Nedret, “Küllük Kahvesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. V, s. 169.
İşli, Emin Nedret, “Beyazıt Meydanı II: Küllük Kahvesi”, Arkitekt, 1994, sy. 416, s. 68–73.
İşli, Emin Nedret, “Küllük Güldestesi”, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 90–93.
Kafadar, Cemal, “A History of Coffee”, The XIIIth Congress of the International Economic History Association (IEHA), Buenos Aires, Arjantin, 22-26 Temmuz 2002, www.eh.net/XIIICongress/cd/papers/64Kafadar16.pdf
Kabacalı, Ayfer, “İlk Kıraathane ve Basın Tarihimize İlişkin Bir Not”, Tarih ve Toplum, 1984, c. I, s. 3.
Kaygılı, Osman Cemal, İstanbul’da Semai Kahveleri ve Meydan Şairleri, İstanbul: Burhaneddin Basımevi, 1937.
Kırlı, Cengiz, “Kahvehaneler ve Hafiyeler: XIX. Yüzyıl Ortalarında Osmanlı’da Sosyal Kontrol”, Toplum ve Bilim, Kış 1999-2000, sy. 83, s. 58-77.
Kırlı, Cengiz, “The Struggle Over Space: Coffeehouses of Ottoman Istanbul, 1780-1845”, Doktora Tezi, Binghamton: The State University of New York, 2000.
Kırlı, Cengiz, “A Profile of the Labor Force in Early Nineteenth-Century Istanbul”, International Labor and Working Class History, Kış 2001, sy. 60, s. 125-140.
Kırlı, Cengiz, “İstanbul: Bir Büyük Kahvehane”, İstanbul Dergisi, Ekim 2003, sy. 47, s. 75- 78.
Kırlı, Cengiz, “Coffeehouses: Public Opinion in the Nineteenth Century Ottoman Empire”, Armando Salvatore ve Dale F. Eickelman (haz.), Public Islam and the Common Good, Brill Academic Publishers, Mayıs 2004.
Kocabaşoğlu, Uygur, “İlk Kıraathane’nin Açılışı”, Tarih ve Toplum, 1984, c. I, s. 65-67.
Koçu, Reşat Ekrem, “Eyüp’te Piyer Loti Kahvehanesi”, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, Ocak 1969, sy. 21/300, s. 11.
Koçu, Reşat Ekrem, “Kahve Yasağı”, a.mlf, Osmanlı Tarihinde Yasaklar, İstanbul: Saka Matbaası, 1950, s. 11–16.
Koçu, Reşad Ekrem, İstanbul Ansiklopedisi, cilt: II, Koçu Yayınları, İstanbul 1971, S. 5807.
Koçu, Reşad Ekrem, İstanbul Ansiklopedisi, cilt: VII, Reşad Ekrem Koçu ve Mehmet Ali Akbay İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kolektif Şirketi, İstanbul 1965, s. 3683-3687.
Korhan, Gümüş, “Çamlıca’da Bir XVIII. Yüzyıl Kahvehanesi”, Çağdaş Eleştiri, 1983, sy. 2/3, s. 28-29.
Koz, M. Sabri, “İhsan Kıraathanesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. IV, s. 142.
Koz, M. Sabri, “İkbal Kıraathanesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. IV, s. 144.
Koz, M. Sabri, “Meserret Kıraathanesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. V, s. 405.
Koz, M. Sabri, “Sarafim Kıraathanesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. VI, s. 459.
Kömeçoğlu, Uğur, “Geçmişte Bir ‘Heterotopya’: Kahvehane”, Firdevs Gümüşoğlu (haz.), XXI. Yüzyıl Karşısında Kent ve İnsan, İstanbul: Bağlam Yayınları, 2001, s. 93-105.
Kömeçoğlu, Uğur, “Islamicizing the Coffeehouse as a New Spatial Practice”, Kulturwissenschaftliches Institut, Jahrbuch, Essen: KWI Publications, 2001, s. 148-181.
Kömeçoğlu, Uğur, “Historical and Sociological Approach to Public Space: The Case of Islamic Coffeehouses in Turkey”, Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, 2001.
Kömeçoğlu, Uğur, The Publicness and Sociabilities of the Ottoman Coffeehouse”, Javnost-
The Public, Haziran 2005, c. XII, sy. 2, s. 5–22.
Köprülü, Prof. Dr. M[ehmed] Fuad, Türk Saz Şiiirieri III: Antoloji XIX· XX. Asır·
lar, Kanaat, İstanbul 1940, s. 452-453.
Matthee, Rudi, “Exotic Substance: The Introduction and Global Spread of Tobacco, Coffee
and Cocoa, Tea and Distilled Liquor, Sixteenth to Eighteenth Centuries”, Roy Porter ve Mikulas Teich (eds.), Drugs and Narcotics in History, Cambridge: Cambridge University Press, 1995.
Mehmed Tevfik, İstanbul'da Bir Sene (Haz.: Nuri Akbayarı, İletişim, İstanbul 1987, s. 36.
Numan, İbrahim, “Eski İstanbul Kahvehanelerinin İçtimai Hayattaki Yeri ve Mimarisi Hakkında Bazı Mülahazalar”, Kubbealtı Akademi Mecmuası, 1981, c. X, sy. 2, s. 57-74.
Okay, M. Orhan, “Yavrunun Çayhanesi’nde”, Bir Başka İstanbul, 2002, s. 211-215. “Osmanlı Toplumunda Kahvehaneler”, Beymen Status, 1989, sy. 17, s. 70-76.
Olson, Robert, “Jews, Janissaries, Esnaf and the Revolt of 1740 in Istanbul”, Journal of the
Economic and Social History of the Orient, 1978, c. XXII, s. 185-207.
Olson, Robert, “The Esnaf and the Patrona Halil Rebellion of 1730: A Realignment in Ottoman Politics”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 1976, c. XX, s. 329-344.
Oral, Timur, “A Contemporary Turkish Coffeehouse Design Based on Historic Traditions”,
Yüksek Lisans Tezi, Virginia Polytechnic Institute ve State University, 1997.
Ors, I., “Coffeehouses, Cosmopolitanism and Pluralizing Modernities in Istanbul”, Journal of Mediterranean Studies, c. XII, sy. 1, s. 119–145.
Osman, Rıfat, “Memleketimiz Tarihinde Mükeyyifata Bir Bakış: Kahvehaneler”, İstanbul Belediye Mecmuası, 1931, sy. 78/6, s. 235-244.
Özdemir, Nutku, Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri, Ankara: İş Bankası Yayınları, 1976.
Özpalabıyıklar, Selahattin (ed.), Coffee, Pleasures Hidden in A Bean / Kahve, Tanede Saklı
Keyif, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.
Öztürk, Göksel-Gürcan, “İstanbul’da Nargile Mekânları”, Emine Gürsoy Naskali (der.),
Tütün Kitabı, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2003, s. 567-571.
Öztürk, Serdar, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında ‘Asri Kahvehaneler’”, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 84–89.
Petropoulous, Elias, Yunanistan’da Türk Kahvesi, çev. Herkül Milas, İstanbul: İletişim Yayınları, 1995.
Pakalın, Mehmet Zeki, “Kahvecibaşı”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. II,
İstanbul: M.E.B. Devlet Kitapları, 1971. Quataert, Donald, “Janissaries, Artisans and the Question of Ottoman Decline, 1730–1826”, Donald Quataert (ed.), Workers, Peasants and Economic Change in the Ottoman Empire, 1730–1914, İstanbul: The Isis Press, 1993, s. 197-203.
Pusane, Dr. Ali, "Eski İstanbul Kahvehaneleri", İlgi, 9 (ı.oı, 5· 1975, s. 31-34.
Rado, Şevket, “Sanatkârlar ve Kahvehaneler”, Hayat Tarihi Mecmuası, 1977, sy. 1, s. 13–15.
Rado, Şevket (Peçevi'den sadeleştiren), "İstanbul'da Kahve ve Tütün İptilası Nasıl Başladı?", HayatTarih Mecmuası, 7 (5), 6. 1971, s. 9-10.
Sakaoğlu, Necdet, “Divriği’de Asırlık Bir Yeniçeri Kahvehanesi: Hacı Milli’nin Kahvesi”, Toplumsal Tarih, Haziran 2004, sy. 126, s. 66–69.
Sait Faik, “Kıraathaneler”, Yedigün, 14 Ağustos 1948, s. 20–24.
Salzmann, Ariel, “The Age of Tulips: Confluence and Conflict in Early Modern Consumer
Culture (1550-1730)”, Donald Quataert (ed.), Consumption Studies and the History of the Ottoman Empire: An Introduction, Albany: SUNY Press, 2000.
Saraçgil, Ayşe, “Kahve’nin İstanbul’a Girişi: XVI. ve XVII. Yüzyıllar”, Helene-Desmet Gregoire ve François Georgeon (haz.), Doğuda Kahve ve Kahvehaneler.
Selönü, Beliğ, Tekaütler Kahvesi, İstanbul: Varol Matbaası, 1958.
Sertoğlu, Mithat, İstanbul Sohbetleri, Bedir, İstanbul 1992., s. ıı7.
Tansuğ, Sabiha, “Eski İstanbul’da Kahve İkram Töreni”, İstanbul Armağanı III: Gündelik
Hayatın Renkleri, İstanbul, 1997, s. 161-167.
Tokman, Aslı, “Negotiating Tradition, Modernity and Identity in Consumer Space: A
Study of a Shopping Mall and Revived Coffeehouse”, Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2001.
Toros, Taha, Kahvenin Öyküsü, İstanbul: İletişim Yayınları, 1988.
Tuncscherer, Michel (ed.), Le commerce du café: avant l’ére des plantations coloniales espaces, réseaux, sociétés (XVe - XIXe siécle), Cahier des annales islamologiques 2000– 2001.
Ünal, Ertan, "İstanbul'da İlk Kahveler", Hayat Tarih Mecmuası, 2 (5), 6. 1966, s. 2.2.•2.7.
Ünlü, Selçuk, “Viyana Edebiyatçı Kahvehâneleri ve Kahvehane Edebiyatçıları”, Türkiyat
Araştırmaları Dergisi, Konya, 1999, sy. 6, s. 19-34.
Ünüvar, Kerem, “Osmanlı’da Bir Kamusal Mekân: Kahvehaneler”, Doğu Batı, Kasım-Aralık- Ocak 1998-1999, sy. 5, s. 186-197.
Ünver, Süheyl, “Türkiye’de Kahvenin 400. Yıldönümü”, Tarih Dünyası, 1950, sy. 10,
s. 419–423.
Ünver, Süheyl, Ressam Ali Rıza Bey’e Göre Yarım Asır Önce Kahvehanelerimiz ve Eşyası,
Ankara: Ankara Sanat Yayınları, 1967.
Ünver, Süheyl, “Türkiye’de Kahve ve Kahvehaneler”, Türk Etnografa Dergisi, 1963, c. V, s. 39-84.
Ünver, Süheyl, “Yayın Hayatımızda Önemli Bir Yeri Olan Sarafim Kıraathanesi”, Belleten, 1979, c. XLIII, sy. 170, s. 481-489.
Yaman, Talat Mümtaz, “Türkiye’de Kahve ve Kahvehaneler”, Karacadağ Halkevi Dergisi,
Eylül 1942, sy. 53, s. 667–672; Ekim 1942, sy. 54–55, s. 691–696; Aralık 1942, sy. 56-57, s. 707-712; Şubat-Mart 1943, sy. 58-59, s. 727-728; Nisan-Mayıs 1943, sy. 60-61, s. 739-744.
Yaşar, Ahmet, “The Coffeehouses in Early Modern Istanbul: Public Space, Sociability and
Surveillance”, Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.
Yaşar, Ahmet, “XVIII. Yüzyılın Sonunda Eyüp Kahvehaneleri”, VIII. Eyüp Sultan Sempozyumu, İstanbul: Eyüp Belediyesi Yayınları, Aralık 2004, s. 262–265.
Yazıcı, Mustafa, “Tarihe Malolmuş Türk Kahvehanelerin (Kıraathaneler) Kültür Hayatımızdaki Yeri ve Bugünü”, Karınca, Şubat 1991, sy. 57, s. 31–33.
Yener, Cemil, “Kahve ve Kahvehaneler”, Hayat Tarihi Mecmuası, 1970, sy. 12, s. 85-87.
Yücer, R. R., “Sicillere Göre Eski Bursa: Bozahane, Meyhane ve Kahvehane Yasakları”,
Uludağ Bursa Halkevi Dergisi, Temmuz 1940, s. 38–43.
Türk Kahvesi Kitabı Editör: Emine Gürsoy Naskali Kitabevi Yayınları 598 s., 40 TL
Tebrik ederim, muhteşem bir içerik.
YanıtlaSil